wśród literatury jest jeden text z gw. wydobyłem go z archiwum. wklejam (bezprawnie? :)):
HISTORIA A KULTURA MASOWA
NOWI BARBARZYŃCY
DUBRAVKA UGRESIC *, TŁUMACZYŁA DOROTA JOVANKA ĆIRLIĆ
Gazeta Wyborcza nr 110, wydanie waw z dnia 12/05/2007 - 13/05/2007 ŚWIĄTECZNA, str. 19
Przeszłość to ulubiona guma do żucia intelektualistów, historyków, pisarzy, akademików, mediów i polityków
Mój dziesięcioletni siostrzeniec spędził niedawne święta wielkanocne w Amsterdamie. Zabrałam go do muzeum Anny Frank. Nie wiedział, kim jest Anna Frank. Próbowałam sobie przypomnieć, czy ja w jego wieku wiedziałam, kim jest Anna Frank. I wtedy wypłynęło na powierzchnię wspomnienie mojego dziecięcego pamiętnika. W pamiętniku zwracałam się do wyobrażonej przyjaciółki. Imię mojej wyobrażonej przyjaciółki brzmiało - Anna Frank.
W zeszłym roku spotkała mnie szczęśliwa okoliczność: przez całe dwa miesiące dane mi było obcować ze studentami komparatystyki na berlińskim Freie Universitat (Wolnym Uniwersytecie). Niektórzy z moich studentów mówili płynnie w kilku językach, byli to młodzi, "światowi ludzie" z Brazylii, Serbii, Portugalii, Niemiec, w sumie taka mała międzynarodowa grupa. Niektórzy z nich byli wprawdzie społecznie uprzywilejowani: kategoria diplobrats - dyplomatyczne dzieciaki.
Miałam całkowitą swobodę, mogłam wykładać, co tylko chciałam. W pewnym momencie uświadomiłam dobie, że wskutek naturalnej chęci, by studenci mnie rozumieli, moje wykłady z wolna zamieniają się w katalog przypisów. Moi studenci wiedzieli, kim są Lacan, Derrida i Žižek, ale liczba książek, które przeczytali, była zdumiewająco mała. Wspomniałam nazwisko: Czesław Miłosz. Moi studenci nie wiedzieli, kim jest Czesław Miłosz. Wspomniałam słowo: samizdat. Moi studenci nie wiedzieli, czym jest samizdat. To zrozumiałe, pomyślałam, i spróbowałam im wyjaśnić... W byłym Związku Sowieckim można było bezkarnie powielić rękopis w pięciu kopiach i go rozpowszechnić. Natychmiast sobie uświadomiłam, że nie jestem w stanie im wytłumaczyć, czym jest kalka i co to są kopie, po prostu dlatego, że nie zdołam im wytłumaczyć, co to takiego maszyna do pisania! Maszyny do pisania chwilowo przebywają w otchłani zapomnienia: nie ma ich jeszcze w muzeach, ale nie można już dostać ich w sklepach.
W podobnej otchłani zapomnienia przebywa też cała wschodnioeuropejska kultura stworzona w czasach komunizmu. To była interesująca kultura, którą jednoczył podobny pejzaż ideologiczny, pejzaż komunizmu właśnie. Faktem też jest, że najlepsza część owej kultury zrodziła się z oporu przeciw komunizmowi, z myślenia krytycznego, z wywrotowości, która objawia się w rozmaity sposób, w rozmaitych gatunkach (jako kultura undergroundu bądź też jako tak zwana oficjalna kultura mająca drugie dno). Fragmenty tego pejzażu kulturalnego wielu z nas nosi w sobie. Niektórzy wciąż pamiętają wspaniałe polskie, czeskie i węgierskie filmy, wspaniały teatr, kulturę samizdatów, domowych wystaw, przedstawień teatralnych, krytycznie nastawionych myślicieli, intelektualistów i dysydentów, wspaniałe książki, książki eksperymentalne, których przewrotność była kontynuacją tradycji wschodnioeuropejskich ruchów awangardowych. Wszystko to, niestety, przepadło, a przepadło, bo naznaczone było nieubłaganym piętnem kultury "komunistycznej". Dzisiaj już mało kto wie, kim był Bułhakow, chociaż i jego książki, i książki innych zostały przetłumaczone, filmy obejrzane, a artyści w rodzaju Ilii Kabakowa uwiecznieni w luksusowych monografiach.
Ale czy tylko piętno komunizmu winne jest owej niepamięci, jeśli wina jest tu właściwym słowem? Oczywiście, że nie. Duży udział w kulturowej niepamięci można przypisać globalnemu rynkowi. Bo też globalna kultura to przede wszystkim globalny rynek. A globalny rynek, jak każdy rynek, rządzi się prostą zasadą: gdzie siła, tam prawo. Dodajmy jeszcze odruch właściwy nam wszystkim - strach przed wyklęciem. Rynek rządzi się tym właśnie konsumenckim odruchem i dzięki niemu żyje. Skoro wszyscy w klasie noszą buty firmy Nike, ja też będę, bo nie chcę zostać wykluczony, czyż nie tak? A jeśli jestem buntownikiem, rynek znajdzie sposób, by zaspokoić moją potrzebę buntu, będę więc nosił swoje antynike. W konsekwencji tego wszystkiego młody globalny konsument połyka Michela Houellebeca i uważa go za najbardziej wywrotowego pisarza na świecie, zapominając zupełnie o fakcie, że "wywrotowość" Houellebecqua sprzedawana jest w księgarniach na wszystkich lotniskach świata w milionach egzemplarzy. Żyjemy w czasach rewolucji elektronicznej i globalnego rynku (zatem nasz konsument będzie nosił koszulkę z autografem Malewicza), ale też w czasach nowej ignorancji, nowego barbarzyństwa (przecież nasz konsument nie będzie do końca pewien, kim tak naprawdę był Malewicz).
Największą część winy za kulturową niepamięć dźwigają na swoich barkach nosiciele kulturowej przeszłości. Histeria wokół przeszłości wciąż trwa, przeszłość to ulubiona guma do żucia intelektualistów, historyków, pisarzy, akademików, mediów i polityków. W Chorwacji, dajmy na to, "Jugosławia" to w pewnym sensie słowo zabronione. Przed 15 laty wiele bibliotek w Chorwacji zostało wyczyszczonych z "komunistycznych", "serbskich", "pisanych cyrylicą" oraz innych "niepoprawnych" książek. Mój siostrzeniec nie znajdzie, tak przypuszczam, nazwiska Ivana Gorana KovaĄcicia w programie szkolnym. Autor doskonałego onomatopeicznego wiersza, który zna na pamięć każdy Chorwat - I cvci cvrci cvcak na cvoru crne smrce (taki nasz polski chrząszcz brzmi w trzcinie w Szczebrzeszynie) - to Vladimir Nazor. Tą frazą nauczyciele języka chorwackiego regularnie wprowadzają w stan zachwycenia studentów zagranicznych, którzy zgłębiają tajniki języka chorwackiego. Studenci zagraniczni, nawiasem mówiąc, nie mają pojęcia, że pomnik Vladimira Nazora w Zagrzebiu został przed kilkunastu laty zburzony podczas antyjugosłowiańskiej i antykomunistycznej histerii. Sędziwy poeta w 1941 roku przyłączył się do partyzantów Tita i napisał o Ticie poemat, to cała jego wina. I drobny przykład schizofrenii, w której żyją ci, co tę schizofrenię tworzą, oraz jej konsumenci. A jednocześnie doskonały przykład schizofrenii transformacyjnej, postkomunistycznej kultury.
Dlaczego mój dziesięcioletni siostrzeniec nie wie, kim jest Anna Frank?
Podczas swojego niedawnego pobytu w Zagrzebiu obejrzałam poranny program telewizyjny "Dzień dobry, Chorwacjo", nawiasem mówiąc, ulubiony program mojej mamy. W krótkim felietonie historycznym opowiedziano o dziewczynce Lei Deutsch, aktorce teatralnej, "zagrzebskiej ulubienicy" i "chorwackiej Shirley Temple". Miły głos spikerki towarzyszył zmieniającym się fotosom na ekranie: I oto pewnego dnia Lea Deutsch została wepchnięta do pociągu jadącego do Auschwitz, ale nie dotarła na miejsce, bo w tym pociągu umarła. Po wielu latach jedną z zagrzebskich ulic w zeszłym roku nazwano wreszcie jej imieniem... Dlaczego dziewczynkę wepchnięto do pociągu? Kto ją do tego pociągu wepchnął? I czy to, że po wielu latach jedną z ulic nazwano jej imieniem, oznacza, iż komuniści zakazali wcześniej nazywać ulice jej imieniem? Czy to znaczy, że ulica została tak nazwana dzięki nowym, demokratycznym władzom?
Lea Deutsch była Żydówką i "chorwacką Shirley Temple". Gdy Himmler osobiście odwiedził Zagrzeb i Ante Pavelicia w 1943 roku, rząd nazistowskiej NDH [Nezavisna Država Hrvatska - Niezawisłe Państwo Chorwackie], chcąc sprawić Himmlerowi przyjemność, wepchnął Leę Deutsch i jej rodzinę do pociągu jadącego do Auschwitz. Natomiast ulicę przyznano jej dopiero teraz, bo nowe władze - które nijak nie potrafią zająć stanowiska wobec faszyzmu NDH - zdecydowały się lekko odświeżyć swój wizerunek i uczynić go bardziej poprawnym politycznie.
Lea Deutsch ma już swoją ulicę. Ale pracowici mistrzowie retuszu wciąż są niestrudzeni. W ostatnich dniach 18 chorwackich akademików i 10 chorwackich historyków wysłało listy protestacyjne na kilka najważniejszych adresów. Akademicy protestują przeciw wizji niedawnej wojny w podręczniku historii do ósmej klasy szkoły podstawowej. Akademicy twierdzą, że takich "ważnych i rozstrzygających" wydarzeń, jak akcje wojenne "Oluja" (Burza) i "Bljesak" (Błysk), nie przedstawiono w podręczniku w stu procentach pozytywnie. Ale już to, że odpowiedzialni za te "ważne i rozstrzygające" wydarzenia zostali przez Trybunał w Hadze oskarżeni o zbrodnie wojenne popełnione na terytorium byłej Jugosławii, najwyraźniej akademikom oraz historykom nie przeszkadza. Oni domagają się wizji w stu procentach pozytywnej.
Martwię się o swojego siostrzeńca. Zastanawiam się, czy wyrośnie na nowego barbarzyńcę. Trudno będzie przed tym uciec, bowiem na jego barbarzyństwo pracują sumiennie wszyscy: szkoły, akademicy, historycy, politycy, telewizja, dziennikarze... Dlaczego oni wszyscy tak sumiennie zadają sobie tak wiele trudu? Dlatego że tylko dzięki nowym barbarzyńcom będą mogli utrzymać się przy władzy.
DUBRAVKA UGRESIC *
TŁUMACZYŁA DOROTA JOVANKA ĆIRLIĆ
* DUBRAVKA UGRESIC
(ur. 1949), chorwacka powieściopisarka, autorka sztuk teatralnych, scenariuszy filmowych, esejów i książek dla dzieci, uhonorowana wieloma nagrodami literackimi. Ostro krytykowała agresywne nacjonalizmy, które doprowadziły do wojny domowej w Jugosławii. Obecnie mieszka w Holandii. W Polsce ukazały się m.in. jej powieści: "Forsowanie powieści rzeki" (1992), "Ministerstwo Bólu" (2006), opowiadania "Baba Jaga zniosła jajo" (2004), eseje "Kultura kłamstwa" (1998), "Czytanie wzbronione" (2004)
[Podpis pod fot.]
W Chorwacji "Jugosławia" to w pewnym sensie słowo zabronione. Na zdjęciu: Chorwaci niszczą czerwoną gwiazdę z bramy koszarów armii jugosłowiańskiej, Zagrzeb, 20 grudnia 1990
Tekst pochodzi z Internetowego Archiwum Gazety Wyborczej. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i rozpowszechnianie w jakiejkolwiek formie bez odrębnej zgody Wydawcy zabronione.
|
No dobra ludzie - ja już skończyłem z zarwanymi nocami, amam w miare świerzy (choć jeszcze nie wyspany) umysł i przede wszystkim tok logiczny proponuję ustalić. Co z tego wyjdzie to się okaże - bo na formę nie ma już supe dużo czasu...
Jak ja rozumiem temat - myślę, że każdy, kto chce się wypowiedzieć powinien to zrobić jak najszybciej. Ponadto pozwolę sobie przedstawić ciąg myśleniowy jaki proponuję zaprezentować - proszę o ewentualne uwagi, komentarze. będzie to coś w rodzaju plano-konspektu całości. Dopiszcie się do tego proszę...
1. Starujemy z przedstawieniem tematu "Współczesny barbarzyńca" i oznajmiamy, że będziemy "diagnozować problem" i podawać wedłóg nas "dobre lekarstwo". Wszyscy, że kolejno przedstawimy:
1. Definicję słowa barbarzyńca oraz jego ewolucję w czasie (proszę kogoś o przygotowanie tego materiału na ochotnika - 2,5 min)
2. Zapytamy się grzecznie publiczności czym jest dla nich "barbarzyństwo", kim jest barbarzyńca? Czy to słowo w ogóle jest jeszcze używane w potocznej mowie - okaże sie za pewne że nie.
3. Przedstawiamy barbarzyństwo jako "łamanie pewnych społecznie przyjętych norm i wartości, które są łamane celowo bądź z czystej ignorancji (głupoty, braku inteligencji, ciemnoty i lenistwa myśleniowego)". Może się ten proces odbywać na każdej możliwej płaszczyźnie życia społecznego, kulturalnego, politycznego, demokratycznego, obywatelskiego...
4. Tutaj zapodałbym kolegi tom myślowy:
koncepcja natury ludzkiej (predestynacja, wolna wola, imperatyw kategoryczny) ----> Zly swiat wypacza dobrego czlowieka CZY zly czlowiek moze byc ucylizowany ----> barbarzynstwo jako dzialanie intelektualne ----> globalne barbarzynstwo ---> barbarzynstwo biernosci intelektualnej -----> ekonomia sprzyjajaca barbarzynstwu ----> koncepcja panstwa (wizja neoplatonska)
prosiłbym tylko, żeby ewentualnie rozwinął o co mu dokładniej chodzi. W sumie jest tu 8 istotniejszych punktów, na które można poświęcić na każdy tyko minutę i zajebiście będzie jak każdy przygotuje po jednym z nich.
5. - "Globalne koncerny to barbarzyńcy" - taka nasza teza... że ogólnie jak słyszymy słowo barbarzyńca to to nam sie rzuca na myśl. I z jednej strony uważamy osoby, które popieraja politykę globalną za barbarzyńców a z drugiej strony barbarzyńcami są tępi ludzie, którzy wpierd... łykają cały ten syf pochłonięci w ignorancji. W tym momencie połowa sali poczuje się urażona.
6. wkitujemy, że w sumie to według nas "barbarzyńca" nie może być określony jako wartość społeczna czy określenie barbarzyńcy nie może być obite jakąś "normą" i wartością, ponieważ każdy człowiek jest indywidualny i indywidualnie określa co dla niego jest barbarzyństwem.
jak do tego odnosi się literatura? Kamilu napisz jaka ksiażka i w jaki sposób się odnosi do tego co tu proponuje...
jeśłi ktoś ma ochotę podać jakieś inne pozycje do bibliografi to bardzo proszę.
musimy podzielić się materiałem do opracowania i proponuję, żeby każdy miał swoje 2 minuty na powiedzenie czegoś o jednym z zagadnień a na koniec żebyśmy zapytali sie publiczności jak oni się do tego odnoszą
zawsze możemy przed zajęciami wręczyć komuś listę pytań jakie ma nam zadać, żeby nie było, że nie ma interakcji...
pozdrawiam
|