STOJAK NA BANANY - nieoficjalne forum sttudentów WSHE <GRAFIKA>

FILOZOFIA - umiejetnosc brania pod uwage wszelkich postaw, otwartosc na argumenty. Filozofia zrodzila sie ze zdziwienia swiata. Pytania otwarte, o zyciu.

I - METAFIZYKA (ontologia)
slowo od Arystotelesa; meta-po, czyli to co po fizyce - ogolna teoria bytu.
monizm- poglad, ze byt ma jednorodna nature (->materializm,->spirytualizm)
dualizm- poglad, ze byt ma dwoista nature (dusza+cialo)
pluralizm- poglad, ze byt ma wieloraka nature
Subdyscypliny:
Kosmologia - z tego -> mitologia; -> pytanie zasadnicze: poczatek swiata oraz sily nim rzadzace.
Teologia - ->rozwazanie o Bogu, w etyce jest to istotne, bo zrodla moralnosci wywodza sie od Boga.
Psychologia - -> rozwazania o ludzkiej duszy; -> jako odrebna dziedzina od XIX w.
Socjologia - -> rozwazania o spolecznosci
Antropologia filozoficzna - -> czysto spekulatywna dziedzinna, np. Czym rozni sie czlowiek od zwierzecia?

II - EPISTEMOLOGIA
episteme-wiedza; ogolna teoria poznania, "Skad wiem to co wiem?", poznanie swiata.
Empiryzm -> doswiadczenie (wiara w swoje zmysly)
*empiryzm genetyczny - geneza pochodzenia wiedzy (tabula rasa)
*empiryzm metodologiczny - metodologia poznania, eksperyment, powtarzalnosc
Racjonalizm -> rozum, nie zmysly
*racjonalizm genetyczny - natywizm - rodzimy sie juz z pewna wiedza
*aprioryzm - tylko logika, matematyka i fizyka to czysta wiedza, teoria przed doswiadczeniem, z gory
Irracjonalizm -> przeczucie, intuicja -> intuicjonizm

III - AKSJOLOGIA
aksjos-godny ceny; rozwazania o wartosci, wartosciowanie

Etyka <-> Moralnosc:
relatywizm (wzglednosc moralnosci)
absolutyzm (wartosci maja charakter niezmienny)
utylitaryzm (uzyteczne.., czyn jest moralny, gdy sprzyja maksymalizacji szczescia ogolu <usprawiedliwia instytucje kozla ofiarnego>)

Estetyka
piekno  brzydota  tragizm  komizm
-> kiedys utozsamiane ze sztuka, teraz to bledne stwierdzenie bo sztuka czesto piekna nie jest a artysta nie musi dazyc do piekna, Witkacy->piekno zyciowe kontra piekno artystyczne, ciezko tu mowic o opozycji piekno-brzydota, rozne wartosci przeciwstawiano, na przyklad w romantyzmie byla to wznioslosc; pitagorejczycy twierdzili, ze wszystko da sie przelozyc na liczby i w zwiazku z tym piekno da sie wyliczyc (harmonia, symetria); sofisci-piekno jest wzgledne.

IV - LOGIKA
nauka o mysleniu
Indukcja enumeracyjna(?) - od obserwacji kilku przypadkow do stwierdzenia teorii ogolnej. Prawdziwosc przeslanek nie gwarantuje wnioskow, wystarczy odmienna obserwacja by obalic teorie.
Dedukcja - od ogolu do szczegolu. Zastosowanie ogolnej teorii do konkretnych przypadkow. ->sylogizm

_______
PRESOKRATYCY
(pro-przed); glownie kosmologia(<- z mitu), filozofia przyrody,
->Tales, Heraklit, Parmenides, Zenon, Pitagoras, Demokryt
-> ARCHEZASADA
Tales - woda - stanowi podstawe materii; rozumna zasada rzadzaca swiatem (->nimfy, wodne bostwa)
Heraklit z Efezu - ogien - wiecznie zyjacy, wedle miary zapalajacy sie i gasnacy; nie ma Boga; "pantha rei" wszystko plynie; ogien-zniszczenie-odrodzenie z popiolow; wszystko jest wzgledne, relatywne; wariabilizm, "Nie sposob wstapic dwa razy do tej samej rzeki"; czas NIE PLYNIE linearnie. Byloby to niezgodne z chrzescijanskim stworzeniem swiata, jesli Biblie odczytuje sie linearnie.
dialektyczne
wspolistnienie przeciwstawnych pierwiastkow: p.zenski-p.meski, prawda-falsz, piekno-brzydota <- walka przeciwienstw, nurtow, ma to swoje pozytywy. Wszystko w swiecie jest piekne i sprawiedliwe, a to ludzie zwykli nazywac to inaczej. Wojna jest matka rozwoju, postepu. Gdyby nie bylo napadow, nie bylo by prawa... itd.
Parmenides - byt niezmienny, staly, a ruch jest pozorem.
Zenon - 4 paradoksy - argumenty "za":
1. dychotomia-zeby przebyc odcinek, trzeba przebyc jego polowe, polowe polowy itd... a nie da sie przebyc punktu [<-pominiety zostal czas]
2. Achilles-gdyby Achilles i zolw sie scigali, to Achilles nie przegoni zolwia jesli bedzie mial on minimalna przewage, bo gdy Achilles dojdzie do punktu wyjscia zolwia, to tamten pojdzie do przodu...
Pitagoras - liczba (->proporcja, harmonia) - matematyka ma uwolnic dusze z cyklu reinkarnacji.
Demokryt - atom i proznia - Demokryt jako pierwszy wprowadzil pojecie atomu, -> nie ma pierwiastka duchowego, wszystko to atomy, nawet dusza to doskonalsze atomy. Kazde zdarzenie mozna naukowo wytlumaczyc, "cudy" to nasza ignorancja.
Determinizm - swiat to lancuch przyczyn i skutkow ktore do tych przyczyn prowadza.
SOFISCI - antyczni tworcy demokracji
demos-lud  kratos-wladza, sila
demokracja-do V wieku, ta antyczna byla bezposrednia, czyli wolni obywatele (oprocz kobiet i niewolnikow), polityk to byl RETOR.
Sofistyka - nauka, przygotowanie do bycia politykiem.
-> Protagoras - nie ma zdan calkowicie falszywych i calkowicie prawdziwych. Prawda lezy po stronie silniejszego. Erystyka - sztuka prowadzenia sporow. Zywiolem erystyk/sofistyki jest debata gdzie wazne jest audytorium (!). W przypadku dialogu-otwartosc na argumenty logiczne i konkretne. "Najlepsze riposty przychodza do glowy na schodach" Gombrowicz. "Erystyka, czyli sztuka prowadzenia sporow" A. Schopenhauer. Wg niego nieetyczne
*uogolnienie wypowiedzi przeciwnika - bo bardziej podatne na krytyke
*odrocenie kierunku argumentu
*odwolanie sie do autorytetu (np. cytaty wyrwane z kontekstu)
*powolanie sie na autorytet kompletnie nikomu nieznany lub na ogol. ("...niemozliwe, zeby wszyscy sie mylili/mieli problem a ja jedyny mial racje...")
*ad persona - porzucamy temat sporu i atakujemy samego adwersarza.
Sofisci byli manipulatorami prawdy
"Prawda lezy po stronie silniejszego" (->relatywizm)
"Prawda to zgodnosc mysli i niezaleznej rzeczywistosci" (->klasyczna)
"Prawdziwosc zdan i sadow wynika z ich wzajemnej zgodnosci" (->koherencyjna teoria prawdy)
"Prawdziwosc sadow i wypowiedzi wynika z ich uzytecznosci" (->pragmatyczna teoria prawdy)

Sokrates (469-399 p.n.e.)
Madrosci nie da sie osiagnac studiujac ksiazki czy gwiazdy...
Czlowiek to dusza i musi zabiegac o cnote czyli wiedze.
Wiem, ze nic nie wiem - okreslenie obszarow niewiedzy, odroznienie teorii blednych od prawdziwych.
Wolnosc to ciezar - czlowiek sam musi rozstrzygac co jest dobre a co zle. Sami dokonujemy wyborow. Ludzie maja rozna dusze.
Rozmowy, metody:
metoda ironii-destrukcji, poczatkowo przyjmowal teorie rozmowcy jako prawdziwa, po czym tak konstruowal pytanie, by rozmowca sam odkryl absurd sowich teorii;
metoda poloznicza, wydobywanie wiedzy z czlowieka, konstruowanie pytan TAK/NIE zeby rozmowca sam odkryl ze za wszystkim stoi jedna idea dobra.
Kiedy my jestesmy, to nie ma smierci, kiedy ona przychodzi, wtedy nie ma nas.

Platon - idealizm, idealista to ktos, kto buja w oblokach. Rzeczywistosc w swej istocie jest bytem duchowym, idea to ku czemu nasza swiadomosc moze sie zwrocic.
Teoria jaskini -> czlowiek jako cialo nalezy do swiata cieni. Dusza nalezy do swiata na zewnatrz jaskini.
[DOBRO, PRAWDA, PIEKNO -> Claritas->estetyka swiatla->Bog jest swiatloscia]
Platonska nauka o milosci: milosc platoniczna:
Dlaczego mam kochac jedno cialo skoro tyle jest cial wokol?
Dlaczego mam kochac jedna dusze skoro tyle jest dusz wokol?
=> piekno samo w sobie,
=> od seksu do ascezy
=> idealizm obiektywny
Platonska teoria duszy - dusza to trzy elementy
dwa konie i woznica:
-> gorszy kon - chuc itp (cnota umiar)
-> lepszy kon - impulsywny, wojownik (cnota mestwo)
-> woznica - myslaca (cnota madrosc)
Konie ciagna rydwan w przeciwnych kierunkach i od woznicy zalezy jakosc zycia. [<- Freuda ID i SUPEREGO - dwie sprzeczne sily.]
Platonska teoria idealnego panstwa ("Panstwo")
-> pantwo jako organizm, czlowiek jako komorka
-> nie ma miejsca na indywidualnosc
Podzial na klasy (sluzy realizacji idei dobra):
I rolnicy, rzemieslnicy, kupcy - najgorsi, dusza pozadliwa, maja ziemie
II straznicy, wojownicy - dusza impulsywna; wszystko wspolne, komunizm jako rownosc w wyrzeczeniu - tu regulowane wszystko powinno byc przez panstwo
III wladcy - dusza rozumna, klasa najwyzsza
Brak miejsca na indywidualizm, nawet w kwestii takiej jak np.fryzura. Wygnani powinni byc poeci, bo opisujac swiat materialny (por.->idealizm) tworza pozory pozorow. Opiewane powinny byc tylko zwyciestwa.
Trzy zdegradowane ustroje:
Oligarchia - rzady najbogatszych, dominujaca czesc duszy to ta pozadliwa;
Timokracja - dusza impulsywna, wygoda wladzy, ambicja;
Demokracja - demagogia i populizm sofistow, bo nie musi miec uksztaltowanej duszy-> z definicji polityk klamie;
Dyktatura/tyrania - nadmiar wolnosci powoduje ze pojawia sie w pewnym momencie osoba ktora musi krotko wszystkich przytrzymac.

Arystoteles - uczen Platona, ale drozsza mu prawda
-> jedyny byt ktory istnieje to ten, ktory mozemy poznac dzieki zmyslom
lyceum - wilczarnia
forma to zarys konturu
dla Arystotelesa forma to przyczyna wszystkiego co istnieje, swiat wokol to swiat zlozony lub dazacy do formy, to tez to, co w swiecie gatunkowe. Mezczyzna daje forme a kobiet materie... Mezczyzna siewca a kobieta rola...
Arystoteles mowil, ze ziemia jest plaska...
Ludzka dusza to forma, ma trzy poziomy:
1. roslinna - odpowiada za procesy metaboliczne
2. zwierzeca - postrzeganie zmyslowe i instynkty
3. myslaca - ma tylko czlowiek, jest samoistna wiec niesmiertelna, jest w stanie przetrwac smierc ciala.
Ssaki sa niewolnikami bodzcow ze swiata zewnetrznego.
Realizm umiarkowany -> z jednej strony zmysly z drugiej zauwaza istnienie duszy.
Zarowno ci co nie posiadaja nic jak i zbyt wiele-to jest niekorzystne.
Etyka zlotego srodka.
Szczescie - ludzie maja rozne cele ale ten jeden jest niezmienny. Zloty srodek to cnota, np. mestwo-miedzy tchorzostwem a brawura, szczodrosc-miedzy skapstwem a rozrzutnoscia.
Cudzolostwo, kradziez i morderstwo - nie ma zlotego srodka.

Mali Sokratycy - zajmowali sie jedynie etyka, wywodzacy sie z ubogiej warstwy spolecznej.
cynicy -> Diogenes z Synopy, zwany psem, gardzil wszystkim: wiedza, bogactwem, normami, cnota jest ABNEGACJA (zaslynal z ekscentrycznego stylu zycia)
-> ma za nic autorytety i normy ale cieszy sie ze sa stosowane, wykorzystuje te zasady, wygrany w wyscigu szczurow; wspolczesny cynik gardzi normami ale nie pieniedzmi..

Cyrenicy -> Arystyp z Cyreny
-> wyszli od hedonizmu (skupia sie na potrzebach ciala)
-> jako ubodzy nie mieli funduszy by te chuc zaspokajac
-> im nizej bedziemy stawiac poprzeczke, tym mniej przykrosci
-> zaczeli odrozniac szczescie i przyjemnosc, zaczeli doceniac intelektualne przyjemnosci

[Filozofia chrzescijanska] teologia - filozofia Boga. W sredniowieczu filozofia stala sie sluzebnica religii. Podstawowe pytanie - Czy Bog istnieje?
jesli TAK -> zycie ma sens wyznaczony przez Boga
jesli NIE -> sami musimy nadac mu sens
DOWODY:
dowod - celowosci:
-> dostrzezenie harmonii i celowosci w przyrodzie, da sie jednak wytlumaczyc naukowo, ale dzisiejsza religia godzi to ALE: nie jest to dowod na istnienie jednego Boga; sa w swiecie elementy niedoskonale
-> argument pierwszej przyczyny - swiat to lancuch przyczyn i skutkow - ale musiala byc gdzies na poczatku nauki ALE: -> teoria wielkiego wybuchu, -> co bylo przyczyna Boga?, -> czy eksplozji uleglo wielkie cos czy wielkie nic?, -> co bylo przyczyna eksplozji?.. Czlowiek szuka ramy, nie mozna sie ciagnac w nieskonczonosc.
Wszechobecne zlo wielu ludzi odciagnelo od wiary:
zlo naturalne - trzesienie ziemi itp, niezalezne od nas;
zlo moralne - okrucienstwo czlowieka.
Po co zlo? Niezbedne dla zaistnienia dobra. Ale to tlumaczy tylko zlo naturalne. WOLNA WOLA - zlo cena ludzkiej wolnosci (takze to moralne). Skoro Bog moze wszystko, to czemu w swiecie jest zlo?
Sw. Aureliusz Augustyn
-> Bog nie chcial stworzyc zla
-> czlowiek nie moze stworzyc zla
czyli-cale boskie stworzenie jest dobre, ale dobre w roznym stopniu. Zlo jest nieobecnoscia Boga(dobra). Zlo naturalne jest po to, by byla idealna harmonia.
*Nurt platonski->sw. Augustyn->Plotyn: -> laska; -> Boga trzeba kochac miloscia bezinteresowna, porzadek serca wazniejszy niz porzadek rozumu
*Nurt arystotelesowski->sw. Tomasz z Akwinu: -> chrzescijanin ma i rozum i serce, a Boga bedziemy tym lepiej kochac im lepiej go zrozumiemy; byl dominikaninem

Blaise Pascal - wiek XVII, wtedy religijnosc byla powierzchowna, handel relikwiami; Pascal nie przekonywal o istnieniu Boga ale o tym ze warto grac wedlug jego zasad. Teoria gracza: jedna szala - hazard, przyjemnosci; druga szala - zycie w niebie. Rachunek prawdopodobienstwa - tak jak z hazardem-jesli chcesz wielkiej wygranej, musisz zaryzykowac.

Przeciwnicy teologii:
Ludwig Feuerbach-zdeklarowany ateista, "Czlowiek jest tym, co je." Wedlug niego religia i idea Boga powoduje alienacje. Zaczynamy sie rozgrzeszac. Lepiej mowic o ANTROPOLOGII.
"HOMO HOMINI DEUS EST"- Czlowiek czlowiekowi Bogiem. Dobro realizowane powinno byc ze wzgledu na drugiego czlowieka a nie na Boga.

Fryderyk Nietzsche:
Bog - "Gorset, ktory krepuje rozwoj tworczy czlowieka." Gorset, ktory nie pozwala nam sie rozwinac. Moralnosc z zyca-taka moralnosc jaki czlowiek. Chrzescijanstwo-moralnosc stadna, chrzescijanie przepraszaja za wszystko, ponadprzecietnego maja za zlego. "Wola mocy".

nie sa to pelne notatki, jesli ktos bedzie mial cos jeszcze to prosze o umieszczenie
pozdrawiam i milej nauki zycze